Pengenalan

PENTAKRIFAN WACANA

Dari segi etimologi, terdapat dua pendapat tentang asal usul perkataan ‘wacana’. Pertama, ‘wacana’ berasal daripada daripada kosa kata bahasa Jawa, iaitu ‘wocono’ dan ‘wocono’ pula daripada ‘woco’ yang bermaksud baca. Kedua, pendapat yang lebih tersohor mengatakan bahawa wacana daripada bahasa Inggeris, iaitu ‘discourse’ yang berasal pula daripada bahasa Latin, iaitu ‘discursus’ yang bermakna ‘larian ke dan lari’ (Webster’s 1979:522).

Dalam penulisan ini, pentakrifan wacana akan dibincangkan dari sudut pandangan sarjana tempatan dan Eropah. Moeliono dan Seonjono (1988:334) mentakrifkan wacana sebagai serangkaian kalimat atau ayat yang berkaitan dan menghubungkan satu proposisi dengan proposisi bagi membentuk kesatuan. Harimurti Kridalaksana (1984:208) pula menjelaskan wacana sebagai berikut:

“Satuan bahasa terlengkap; dalam hierarki gramatikal merupakan satuan tertinggi atau terbesar. Wacana ini direalisasikan dalam bentuk karangan yang utuh (novel, buku, ensiklopedia, dsb.), paragraf, kalimat atau kata yang membaca amanat yang lengkap.”

Hendry Tarigan (1987:27) pula mentakrifkan wacana seperti berikut:

“Wacana ialah satuan bahasa yang terlengkap dan tertinggi atau terbesar di atas kalimat atau klausa dengan koherensi dan kohesi tinggi yang berkesinambungan yang mempunyai awal dan akhir yang nyata disampaikan secara lisan atau tertulis”.

Menurut Chafe (1992:356), wacana digunakan dengan pelbagai maksud oleh pengkaji. Umumnya, wacana dilihat sebagai suatu yang melampaui sempadan ayat yang terpisah-pisah. Istilah wacana dan teks digunakan saling digunakan saling bertukar ganti, dan kedua-duanya merujuk unit bahasa yang lebih besar daripada ayat. Kajian wacana ialah bidang linguistik yang setara dengan cabang yang lain seperti fonologi, morfologi, sintaksis, semantik, semiotik, dan retorik.

Berdasarkan pentakrifan Moeliono dan Soenjono (1988), Harimurti Kridalaksana (1984). Hendry Tarigan (1987), dan Chafe (1992), maka dapatlah penulis rumuskan takrif  wacana ialah suatu kesatuan bahasa yang lengkap dengan jaringan proposisi yang melangkaui sempadan ayat sama ada dalam bentuk lisan (verbal) atau tulisan (non-verbal).